W zależności od momentu wystąpienia objawów chorobę Pompego możemy podzielić na trzy typy:
Jednym z najważniejszych zadań medycyny jest postawienie prawidłowej diagnozy. W związku z dużą liczbą różnych chorób lekarze wybierają konkretną specjalizację, która pozwala im na szybkie i prawidłowe wykrycie konkretnego schorzenia. Choroby rzadkie nie posiadają takowej, dlatego ta gałąź medycyny jest niszą i uniemożliwia szybką diagnostykę. Niestety, nie ma również odpowiedniej ilości szkoleń i konferencji dla lekarzy pierwszego kontaktu dotyczących tego zagadnienia.
Choroba Pompego wymaga przeprowadzenia dokładnej oceny klinicznej, w skład której wchodzą szczegółowy wywiad z pacjentem i jego rodziną, testy biochemiczne, w szczególności pomiar aktywności GAA, jak również badanie enzymów wątrobowych takich jak ASPAT, ALAT CK i CPK, oraz tak zwane „badanie suchej kropli krwi”. Warto podkreślić, że jeśli u danych rodziców wykryto schorzenie, to jest to bezwzględne wskazanie, aby u ciężarnej wykonać testy preimplantacyjne oraz pełną diagnostykę prenatalną, w celu określenia czy rozwijający się płód jest zagrożony chorobą Pompego, czy nie. Należy podkreślić, że ciężarnym kobietom z chorobą Pompego można włączyć terapię enzymatyczną.
Jednym z najistotniejszych elementów diagnostyki w chorobie Pompego jest wywiad. Odpowiednio zebrany pomaga uzyskać konkretne informacje i wysunąć odpowiednie wnioski dotyczące schorzenia. Istnieją jednak choroby rzadkie o podobnych objawach (piszemy o nich tutaj) i właśnie ze względu na ten fakt ważne jest także przeprowadzenie testów klinicznych. Najważniejszym z nich jest aktywność enzymatyczna GAA, której procedura wygląda następująco:
Metoda na tak zwanych wysuszonych próbkach krwi jest bardzo czasochłonna, w dodatku nie jest niezawodna i również wymaga zastosowania akarbozy. Sprawdza się natomiast w sytuacji, gdy w okolicy nie ma placówki wykonującej certyfikowanego badania diagnostycznego. Wysuszone próbki krwi można bowiem wysłać do badań specjalistycznych w innych miejscowościach. Jednakże, aby wynik był miarodajny, pojemnik z próbką musi być sterylny i nie może zostać w transporcie uszkodzony. Metodę tą stosuje się podczas wykonywania badań przesiewowych noworodków lub gdy badana jest duża liczba pacjentów z niezdiagnozowanymi dystrofiami mięśniowo-kończynowymi oraz wysokim poziomem kinazy kreatynowej we krwi.
Każda diagnoza uzyskana metodą badania wysuszonej plamki krwi musi być potwierdzona molekularnym testem genetycznym (czyli analizą kopii genu GAA) lub poprzez pomiar aktywności GAA inną metodą. Wówczas można powiedzieć, że jest ona rzetelna. Do tego celu można wykorzystać leukocyty lub hodowane fibroblasty skóry uzyskane w wyniku biopsji tkanki skórnej. W niektórych publikacjach jest mowa o konieczności przeprowadzania inwazyjnych biopsji mięśni, aczkolwiek ostatecznie nie są one potrzebne, gdyż nie są optymalnym materiałem do pomiaru aktywności GAA.
Podczas dokonywania diagnostyki w kierunku choroby Pompego należy wiedzieć, że zaletą pomiaru aktywności / funkcji GAA jest to, iż wykrycie wyraźnego niedoboru GAA świadczy o wystąpieniu tego schorzenia, nawet jeśli nie znaleziono patogennych zmian w dwóch kopiach genu GAA.
Istotne jest również, że tylko analiza DNA, czyli wyszukiwanie zmian chorobotwórczych w dwóch kopiach genu GAA, jednoznacznie rozróżnia nosicieli od osób chorych. Pomiar aktywności GAA nie daje 100% pewności. Dlatego, jeśli jest to możliwe, zaleca się wykonanie obu badań diagnostycznych.
Nie zawsze istnieje możliwość wykonania biopsji skóry i rozpoczęcia hodowli jej fibroblastów, aczkolwiek zawsze należy to badanie wziąć pod uwagę podczas diagnostyki choroby Pompego. Test aktywności GAA z użyciem fibroblastów skórnych przewyższa wszystkie inne metody, przede wszystkim ze względu na swą wysoką czułość i rozróżnienie między ‘klasyczną’ chorobą Pompego, a ‘dziecięcą’ i ‘dorosłą’ chorobą Pompego (lub – według innej nomenklatury – ‘wczesną’ i ‘późną’). Hodowane fibroblasty skóry mogą być przechowywane w nieskończoność i traktowane jako bezterminowe źródło próbek do pomiaru aktywności GAA, poszukiwania odmian GAA, badania defektów w produkcji GAA oraz do opracowywania interwencji terapeutycznych.
Inne metody diagnostyczne, które służą do wykrywania choroby Pompego to:
Gdy znane są patogenne odmiany GAA obojga rodziców, możliwa jest diagnostyka przed implantacją i prenatalna. Ta ostatnia wykonywana jest we wczesnej ciąży, poprzez pobranie próbek kosmków kosmówki (CVS). Warto rozważyć również diagnostykę genetyczną przed implantacją, którą wykonuje się za pomocą badania PGD, we wczesnym etapie embrionalnym - na zarodkach powstałych w wyniku zapłodnienia in vitro (IVF). Rodziny, któe są zainteresowane diagnostyką za pomocą PGD powinny udać się na poradę do certyfikowanego doradcy genetycznego.
Nie wszystkie osoby z chorobą Pompego są diagnozowane w odpowiednim czasie. Duża ich ilość posiadała również błędne rozpoznania. Dlatego szerzenie wiedzy w tym zakresie jest kwestią kluczową w niesieniu pomocy osobom cierpiącym na chorobę Pompego.
